MÜZİK TERAPİSİ UYGULAMA ALANLARI
1. Fiziksel Düzenleme:
a) Müzik terapisi yapılacak ortamın olabildiğince geniş olması gerekmektedir.
Otizmli bireyler kendi dünyalarında, farklı yaşantıları sürdüren bireylerdir. Onları günlük yaşama hazırlarken; her bireyi kendi kişilik özelliklerine göre değerlendirerek akademik beceriler kazandırabiliriz. Örneğin; Ahmet yerinde durmayan çok hareketli bir öğrencidir. Çalışma ortamında kısa süreli yerinde oturan, bunun dışında; ortam içerisinde koşmayı, etrafını incelemeyi, farklı olana yönelmeyi seven bir öğrencidir. Bu öğrenciyi birebir 40 dk. Süresince dar ve kısıtlı bir ortamda oturtturamazsınız, çalıştıramazsınız, olumlu sonuç alamazsınız. Olumlu sonuç alabilmek için; dersi bir oyun havasında işlemek gerekir. İşlenecek konuyu öğrenciye uyarlamak esastır. Örneğin öğrencimiz sınıf içerisinde sürekli koşuşturuyorsa ve bizde ritim konusunu işliyorsak, çocukla birlikte koşarak ritimdeki hız kavramını çocuğa kazandırabiliriz. Yavaştan ortaya, ortadan hızlıya şeklinde.
b) Müzik atölyesinde duvarların rengi pastel tonlarda olmalıdır. Pastel tonların insan doğasına kazandıracağı uyum ve huzur doğrultusunda çalışılacak ortamın pastel tonlar ile boyanmasının bireyin psikolojisinde olumlu sonuçlar vereceği düşüncesindeyim.
c) Müzik atölyesinin iyi bir havalandırma sistemi olmalıdır.
d) Müzik atölyesinde müzik aletlerinin konulabileceği ve korunabileceği bir dolap olmalıdır. Dolabın yanı sıra her müzik aletinin yapısına göre raf sistemi yapılmalıdır. Raflar öğrencilerin görebileceği ve erişebileceği şekilde müzik atölyesinin duvarlarına monte edilmelidir. Öğrenci istediği zaman öğretmeninin kontrolünde istediği müzik aletini alabilmeli ve işi bittiğinde yerine koyabilmelidir.
e) Müzik atölyesinde; televizyon, müzik seti, radyo, telefon, bilgisayar gibi teknolojik aletler bulundurulmalıdır.
f) Müzik atölyesi bireysel çalışma alanı ve grup çalışma alanı olmak üzere iki bölmeli düzenlenmelidir.
g) Müzik atölyesinde iyi bir mikrofon ve ses düzeni bulundurulmalıdır. Mikrofon ile yapılan çalışmada öğrenci kendi sesini daha net algılar, sesini işitir. Mikrofondan gelen ses ekolu olduğu için öğrenciye değişik gelir bu değişiklik öğrencimizi tekrar yöntemine götürür. Tekrar tekrar mikrofonda ses çıkartan öğrencimiz kendisini bu yönde geliştirir.
Bireysel Çalışma Alanında Öğrenci İle Çalışırken:
1.Öğrencinin seviyesi belirlenecek.
2.Öğrencinin performansı ortaya çıkartılacak.
3.Öğrencinin müziğe verdiği tepki gözlemlenecek.
4.Öğrencinin müzik eşliğindeki hareketleri gözlemlenecek.
5.Öğrencinin müziğe verdiği tepkiler ve müzik eşliğinde yaptığı hareketler doğrultusunda hedefler belirlenecek.
Grup Çalışma Alanında Öğrenci İle Çalışırken:
1.Öğrencilerin birbirlerini fark etmelerini sağlamak.
2.Öğrencilerin belli bir ritim doğrultusunda ortak hareket etmelerini sağlamak.
3.Öğrencilerin elele tutuşarak hareket etmelerini sağlamak.
4.Öğrencilerin yanlarında duran arkadaşlarını fark etmelerini sağlamak.
5.Grupta çalışan öğrencilere hitap eden müziği belirlemek.
2. Bireysel Özelliklerine Göre Düzenleme:
a) Müzik terapisine alınacak olan çocuğun, bir önceki faaliyeti uygulayan uzman tarafından müzik terapisine hazırlanması gerekir. Ön koşulları oluşmuş bir birey terapi sürecini çok daha başarılı geçirir. Örneğin; müzik terapisine gidecek olan bireye uzman: “ Haydi Ahmet, birazdan müzik atölyesine gideceksin. Öğretmeninle (otizmli bireyin ilgisi doğrultusunda) şarkılar söyleyeceksin, oyunlar oynayacaksın şeklinde motive edilmelidir.
b) Otizmli bireyin ilgisine göre müzik türü seçilmelidir. Seçilecek ve öğretilecek olan müzik parçası; bireylere sorular soran, yanıt vermesi istenen şarkılar (Ali Babanın bir çiftliği var, pazara gidelim); görerek, söyleyerek, duyarak, canlandırarak söylenen şarkılar ( parmaklar, vücudumuz ) olmalıdır.
c) Bireyin terapiye yatkınlığı doğrultusunda; bireysel çalışma ya da grup çalışması yapılmalıdır.
MÜZİK TERAPİSİNİ UYGULAMA SÜREÇLERİ
1. Başlama Şekli:
Müzik atölyesine gelen öğrencinin, nereye geldiğinin bilincinde olması gerekmektedir. Bu da bir önceki faaliyeti uygulayan uzmanın öğrenciyi kendi dersinin sonunda müzik dersine motive etmesi ile ilişkilidir.Uzman; kendi dersinin sonunda öğrencisini; “ şimdi müzik atölyesine gideceksin, orada şarkılar söyleyeceksiniz, oyunlar oynayacaksınız, müzik aletlerini çalacaksınız “ hazırlarsa öğrenci bilinçli bir biçimde müzik atölyesine gelir. Derse hazır olmayan isteksiz bir öğrenciye zorla hiçbir şey yaptıramazsınız, aksine bu davranış onu sinirlendirir, öfke nöbetine girmesine ve gerilemesine neden olur. Öğrencinin kendisini derse hazır hissetmesi çok önemli bir noktadır.
2. Sunum:
Önceden hazırlamış olduğumuz konumuzu öğrencimize sunarken dersimizi bir oyun havasında işlemeliyiz diyelim ki; konumuz ritim duygusunu öğrencimize kazandırmak olsun: Öğrencimiz; çok hareketli, yerinde duramayan, sürekli koşuşturan, ellerini duvara, masaya, tahtaya vuran bir öğrenciyse: Önce öğrencimizi izlemeliyiz, hareketlerini kendimizce belli bir sıraya koyup ilgisini çekecek şekilde onunla birlikte aynı hareketleri tekrarlarız. Öğrencimiz bizi fark ettiği zaman kazandırmak istediğimiz davranışı birlikte hareket ederek benimsetmeye çalışırız. Öğrencimizin ellerinden tutarak darbuka, masa ya da herhangi bir nesneye önce sağ daha sonra sol el ile vuruşlar yaparak öğretmek istediğimiz ritmi çalıştırırız. Daha sonra fiziksel yardımı bırakıp darbukaya sağ sol ellerini kullanarak ritim vurmasını söyleriz, tekrar tekrar aynı çalışmayı ta ki öğrencimiz doğrusunu yapıp, davranışı öğrencimize kazandırana kadar çalışırız.
Öğrencimiz; durgun, uyumlu ve çalışmaya yatkın bir öğrenci ise: Öğrencimizi karşımıza oturttururuz. Öğrencimiz ile gözlerimizin, ellerimizin, bacaklarımızın karşı karşıya birbirimize paralel olması esastır. Öğrencimizin bacakları ile darbukayı kavramasını sağlarız, bunu kendi bacaklarımız ile destekleriz. İlk önce kendimiz ritmik olarak ilk önce sağ elimizle ve ardından sol elimizle bir–iki şeklinde darbukaya ritim vururuz ve öğrencimizin bizi izlemesini sağlarız. Daha sonra öğrencimizin ellerinden tutarak aynı işlemi birlikte tekrarlarız. Dikkatini darbukaya ve ritimlere yoğunlaştırdıktan sonra “ Haydi Ahmet darbukaya ellerini kullanarak şimdide sen ritim vuracaksın diyerek öğrencimizi sağ ve sol elini kullanarak tek başına ritim vurması için motive ederiz.
3. Geri Dönüt (Öğretimin Kontrolü)
Sunum aşamasında öğretmiş olduğumuz konumuzu farklı zamanlarda “ Haydi Ahmet şimdi darbukayı al, sandalyene otur, darbukayı bacaklarının arasına yerleştir, sağ ve sol elini kullanarak darbukaya ritmik vuruşlar yap “ şeklinde komut veririz. Böylece öğrencimize verilen davranışın kazandırılıp, kazandırılmadığını kontrol ederiz.
4. Pekiştireçler ( Olumlu Davranışı Yerleştirme, Ödüllendirme )
Öğrencimize vermiş olduğumuz davranış olumlu bir biçimde kazandırılmış ve pekiştirilmişse; onu küçük ama mutlu olabileceği şekilde ödüllendirmemiz gerekir. Örneğin: “Aferin Ahmet bugün darbukayı çok güzel ritmik vuruşlar ile çaldın, şimdi seninle parka salıncağa gidebiliriz “ gibi. Bu; öğrencimizi hem mutlu eder, hemde bir sonraki konunun öğretiminde olumlu yönde gelişme ve ilerleme kaydetmesine yardımcı olur. Eğer verilen davranış kazandırılamamışsa; olumsuz pekiştireçlerin yardımı ile verilen davranışı kazandırmaya çalışmalıyız. Örneğin; “ Ahmet sen bugün beni çok üzdün, beni hiç dinlemedin, eğer beni üzmeseydin yapılan çalışmaya katılsaydın seninle parka salıncaklara gidecektik” şeklinde; verilen davranışı yerine getirmediği için yapmayı sevdiği birşeyden mahrum ederiz. Bu tutumumuz öğrencimizin olumsuz olan davranışını zaman içerisinde olumlu yöne kaydırmasına neden olacaktır.
(Bu yazı http://www.autism-tr.org/ sitesinden alıntıdır)
